“Non enterran cadáveres: enterran semente”
(Castelao)
“da túa palabra, a semente,
xermolará nas conciencias.”
(Florencio Delgado Gurriarán)
Será en 1942 –en Bos Aires– cando a recén constituída Irmandade Galega da capital arxentina, por iniciativa de Castelao, decida que o día 17 de agosto se conmemore o Día da Galiza Mártir. A data escollida coincide co fusilamento de Alexandre Bóveda, en 1936, na Caeira, no concello de Poio (Pontevedra).
Aínda que habería que esperar ata 1977 para realizar o primeiro acto público en Galiza do Día da Galiza Mártir, o certo é que nesa data homenaxeamos a todas as persoas represaliadas pola barbarie fascista e todas as vítimas da represión franquista, como foi o caso de Alexandre Bóveda.
Como tantas veces ocorreu, o labor do exilio converteuse en fundamental para a continuidade da cultura galega. Importante foi tamén o traballo dos exiliados en México. Así o acaba de recoñecer a Real Academia Galega ao dedicar as Letras Galegas de 2022 ao valdeorrés Florencio Delgado Gurriarán. Destaca a RAG o activismo cultural do escritor de Córgomo en México: promotor do Padroado da Cultura Galega en México, da revista “Vieiros” ou da audición radiofónica “Hora de Galicia”.
Amigo de Alexandre Bóveda, Florencio Delgado Gurriarán dedicoulle poemas reivindicativos de homenaxe:
Morte de Alexandre Bóveda
Morte fría, morte moura,
trunfo da negrura mesta,
feia morte, irmá do crime,
traidora, entrañas de fera:
¿Teu cortexo de carrascos
tróuxonos a noite preta!
¿Por qué murchaches a fror
da espranza da nosa Terra?
Verdugos, ¿por qué fixestes
cruel seitura de estrelas ?
¿Por qué amatastes a lus
que alumeaba as conciencias?
¡Ouh!, fillos da escuridade,
¿por qué deixastes tolleita
das liberdades a anada,
baril, vizosa promesa
dun ledo porvir de gloria
para a Galiza irredenta?
¿Por qué, de novo, a cinxistes
da escravitú coa cadeia?
Morte fera, morte moura,
trunfo da negrura mesta:
¡teu cortexo de verdugos
troúxonos a noite preta!
Irmán Alexandre Bóveda,
abrente da nosa Terra:
túa lus danaba as meniñas
dos esbirros da mourenza;
eras o ben, feridor
do mal que debece trebas;
a túa verba apouvigaba
á tiranía noxenta;
espello de claridades
era a túa vida ergueita,
circio mestre de conductas,
escintilo de nobreza.
Fidel amante da Patria
tiñas, decote, pra éla:
nos beizos, fror de sorrisas,
na testa, unha ardente arela,
arela de redimila,
anceio de defendela
e, por eso, te mataron
os que afundila desexan,
cobizan escravizala
e, do seu mal, se gorentan..
Morte fria, morte moura,
trunfo da negrura mesta,
que mergullaches nas sombras
–¡mañán de agosto tristeira!–
a aquel que foi todo ben,
todo barileza egrexia.
Irmán Alexandre Bóveda,
abrente da nosa Terra:
déronche aleivosa morte,
Galiza ficou maltreita,
mais, a lus da túa lembranza,
ten de ser fogueira eterna,
da túa palabra, a semente,
xermolará nas conciencias.
Circio mestre de conductas,
escintilo de nobreza:
o espello de claridades,
que fora a túa vida ergueita,
para os “Bos e Xenerosos”
será, decote, bandeira.
¡Irmán Alexandre Bóveda,
abrente da nosa Terra!
––––––––
Alexandre Bóveda
Acesa lus dun malogrado abrente,
circio mestre, de circia mocedade,
siso, pulo, paixón, saber, bondade, corazón xeneroso, limpa mente.
Barudo paladín na loita urxente
–viñera o tempo da maturidade–,
man na fouce, segache a nosa herdade,
á chamada dos bardos, obedente.
A túa vida foi curta e non puideches cumprir, daqueles, o mandado inteiro, mais, ao dar o teu sangue, ti soupeches,
mártir e loitador, trunfar da morte
e conquerir o posto de guieiro
da Galiza inmortal, enfesta e forte.
Celebremos como se merece o Día da Galiza Mártir. Homenaxeemos a todas as vítimas da barbarie fascista. A Agrupación Cultural Alexandre Bóveda así o fará o luns 16 de agosto.
Que a semente da Galiza Mártir xermole na conciencia do pobo galego.
